Η εικόνα ήταν συνηθισμένη στο συγκεκριμένο εστιατόριο κοντά στο Ευρωκοινοβούλιο στις Βρυξέλλες: Περίπου είκοσι ευρωβουλευτές και καμιά δεκαριά επιστήμονες ανέβαιναν τα σκαλιά γρήγορα. Το τραπέζι ήταν κλεισμένο στον πρώτο όροφο και το δείπνο έπρεπε να κρατηθεί μυστικό. Ήταν παραμονή της ανοικτής ακρόασης για το πολύκροτο ζιζανιοκτόνο Roundup και όλοι ήταν καλεσμένοι από το λόμπι των φυτοφαρμάκων. Η Monsanto επιθυμούσε να δοθούν διαβεβαιώσεις ότι την επόμενη ημέρα, 11 Οκτωβρίου του 2017, στη συνεδρίαση οι ευρωβουλευτές και κάποιοι εμπειρογνώμονες θα υποστηρίξουν να δοθεί νέα 5ετής αδειοδότηση στο Glyphosate, το οποίο πλέον διαχειρίζεται στη γηραιά ήπειρο και ένας άλλος γίγαντας. Η γερμανική Bayer που εξαγόρασε την Μονσάντο.
Το δείπνο αυτό καταγράφεται σε video και περιλαμβάνεται σε μια μεγάλη τηλεοπτική έρευνα που δίνει σήμερα στη δημοσιότητα το ΑΠΕ-ΜΠΕ παράλληλα με ένα οδοιπορικό του δημοσιογράφου Γιώργου Κουβαρά που παρουσιάζει το προσκήνιο αλλά και το παρασκήνιο γύρω από το glyphosate. Παρών στο εστιατόριο και ένας βρετανός ευρωβουλευτής ο οποίος είναι ο πιο θερμός οπαδός του ζιζανιοκτόνου της Monsanto. Ο Στιούαρτ Άγκνιου. Την επόμενη ημέρα όπως αποκαλύπτει το video του ΑΠΕ-ΜΠΕ θα είναι ο άνθρωπος που θα δώσει άλλη μία μάχη στο ημικύκλιο του ευρωκοινοβουλίου για τη συνέχεια της χρήσης του ζιζανιοκτόνου Roundup. Ο ‘Αγκνιου είναι ο ίδιος αγρότης και εκλέγεται τα τελευταία 8 χρόνια.
Το θέμα γίνεται ιδιαίτερα επίκαιρο μετά τις αποκαλύψεις στο Ευρωκοινοβούλιο ότι τα επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν για την αδειοδότηση του ζιζανιοκτόνου το 2017 ήταν «copy paste» από έγγραφα της Monsanto. Ένα σκάνδαλο που αποκάλυψε ο Guardian και αποτελεί πλέον ένα μεγάλο πλήγμα για τον τεράστιο αγροχημικό γίγαντα καθώς αποκαλύπτονται οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν στο παρασκήνιο.
Η χρήση του glyphosate απασχολεί άμεσα τον αγροτικό πληθυσμό του πλανήτη καθώς το συγκεκριμένο προϊόν της Monsanto-Bayer έχει χαρακτηρισθεί από το 2015 «πιθανό καρκινογόνο» από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν υποσχέθηκε την περασμένη βδομάδα ότι θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν να απαγορευθεί το roundup που περιέχει τη δραστική ουσία γλυφοσάτη μέσα στο 2021.
Roundup: Η ναυαρχίδα της Monsanto-Bayer
Το Roundup-όπως φαίνεται στην έρευνα του ΑΠΕ-ΜΠΕ αποτελεί τη ναυαρχίδα των προϊόντων της Monsanto με τζίρο εκατοντάδων εκατομμυρίων στην Ευρώπη. Είναι το πιο διαδεδομένο στον πλανήτη, και με μεγάλη χρήση σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Μάλιστα σύμφωνα με πληροφορίες υπολογίζεται ότι το περιθώριο κέρδους στην Ελλάδα είναι διπλάσιο από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και αγγίζει το 30%
Η Έλενα Δανάλλη είναι η υπεύθυνη της Greenpeace για την εκστρατεία της βιώσιμης γεωργίας και επιβεβαιώνει τα «μεγάλα συμφέροντα που κρύβονται πίσω από το προϊόν «που χαρακτηρίζει «δηλητήριο». Από την πλευρά του ο γεωπόνος Ηλίας Κάνταρος σύμβουλος βιολογικής γεωργίας και αειφόρου ανάπτυξης περιγράφει στην έρευνα του ΑΠΕ-ΜΠΕ πώς βρέθηκε «γλυφοσάτη σε 12 γερμανικές μπύρες».
«Βρέθηκαν ίχνη glyphosate, κάτω βέβαια από τα ανώτατα επιτρεπτά όρια, αλλά σε κάποιες μπύρες, ήταν 300 φορές από ό,τι επιτρέπεται στο πόσιμο νερό».
Το γεγονός αυτό, όπως και η καταδίκη της Monsanto τον περασμένο Αύγουστο στο Σαν Φραντζίσκο να πληρώσει περίπου 290 εκατομμύρια δολάρια στον κηπουρό Ντίγουιντ Τζόνσον καθώς αναγνωρίσθηκε από τους ένορκους ότι το glyphosate ήταν βασικά υπεύθυνο για τον καρκίνο που προσβλήθηκε ο άτυχος αμερικανός, έφεραν σε δύσκολη θέση την εταιρεία.
Παρόλα αυτά η δεσπόζουσα άποψη, τουλάχιστον σε μια σειρά χώρες της ΕΕ είναι ότι δεν αποδεικνύεται επαρκώς καθώς συνεχίζουν οι αντικρουόμενες απόψεις των εμπειρογνωμόνων.
Σύγκρουση συμφερόντων
«Εγώ εδώ και τριάντα χρόνια έρχομαι σε επαφή με φυτοφάρμακα, μεταξύ αυτών και το glyphosate και είμαι πολύ χαρούμενος να βρίσκομαι στην σημερινή κατάσταση. Είμαι ακόμη εδώ, συνεπώς δεν είναι τόσο επικίνδυνο.» υποστήριξε ο βρετανός ευρωβουλευτής ‘Αγκνιου ενώ η βελγίδα των πρασίνων Φρεντερίκ Ράϊς δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι το 46% των εμπειρογνωμόνων σε ευρωπαϊκούς θεσμούς και φόρα που καλούνται να δώσουν έγκυρες απαντήσεις βρέθηκαν μια ή περισσότερες φορές με αντικρουόμενα συμφέροντα.
Στην έρευνα του ΑΠΕ καταγράφεται η περίπτωση του φημισμένου παγκοσμίως επιστήμονα Νταίηβηντ Κίρκλαντ ο οποίος εκπόνησε έκθεση υπέρ του glyphosate, η οποία όμως, όπως αποδείχθηκε, ήταν παραγγελία της Monsanto και πληρώθηκε με 18.000 ευρώ.
Η έντονη παρουσία του Ντ.Κίρκλαντ αλλά και του Στιούαρτ ‘Αγκνιου στις συνεδριάσεις του Ευρωκοινοβουλίου υπέρ της γλυφοσάτης δείχνει πάντως γιατί η Μονσάντο περιφρονεί τέτοιες συζητήσεις και προτιμά να δηλώνει απών.
Ο θρυλικός ευρωβουλευτής της Γαλλίας Ζοζέ Μποβέ δηλώνει στην έρευνα του ΑΠΕ ότι «H Monsanto έκανε μια βλακεία αποφασίζοντας να απέχει από τη συζήτηση». «Αποδεικνύεται ότι δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα. Αλλά κυρίως προσβάλλουν ένα δημοκρατικό θεσμό που είναι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που εκπροσωπεί όλους του πολίτες της Ευρώπης», λέει ο γνωστός για τη δράση του στη γαλλική ύπαιθρο Ζ. Μποβέ.
Η Ελλάδα υπέρ της κατάργησης με περίοδο προσαρμογής
Στην τηλεοπτική έρευνα του ΑΠΕ-ΜΠΕ μιλάει για το glyphosate και ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Σταύρος Αναχωρίτης.
«Η θέση της χώρας είπε είναι ξεκάθαρη. Ζητάμε την κατάργησή του, αλλά με μία περίοδο προσαρμογής μία 5ετία. »
Ο υπουργός τόνισε ότι είναι ευρέως διαδεδομένο προϊόν στους αγρότες ως «καθολικό ζιζανιοκτόνο, το οποίο είναι οικονομικό», κάτι που σημαίνει ότι δεν αυξάνει το κόστος καλλιέργειας για το οποίο έχουμε πρόβλημα στην Ελλάδα.
Από την άλλη σημειώνει ο υπουργός στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ως εμπορικό σκεύασμα έχει κατηγορηθεί ότι «αφήνει μια υπολειμματικότητα στα προϊόντα και έχει σχετισθεί με διάφορες επιπτώσεις στην υγεία τού καταναλωτή. Οι μελέτες δεν δίνουν ξεκάθαρη απάντηση για να μπορέσουν να αποφασίσουν οι χώρες. Γιατί, κάποιες μελέτες κατηγορούν ένα μόριο συνοδευτικό του glyphosate, άλλες φορές το ίδιο το glyphosate και κάποιες για τον τρόπο που μπαίνει στην αλυσίδα»
Ο κ. Αναχωρίτης επισημαίνει τις διαφωνίες που υπάρχουν αλλά υπογραμμίζει ότι από τη στιγμή που υπάρχουν έστω και υποψίες, σε κάθε περίπτωση «οφείλουμε σαν πολιτική ηγεσία εφόσον υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία του καταναλωτή, να είμαστε προσεκτικοί και να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα. Γι αυτό και η χώρα προτείνει την κατάργηση του, με την 5ετή μεταβατική περίοδο».
Σε ερώτηση για τα συμφέροντα πίσω από το προϊόν και τη δράση των λόμπι ο κ Αναχωρίτης δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «η μεγαλύτερη πίεση είναι από τους ίδιους τους αγρότες, τους παραγωγούς. Γιατί θεωρείται ένα καλό μόριο για την καλλιέργεια.»
Η αλήθεια είναι ότι πράγματι ο αγροτικός κόσμος στην Ελλάδα δείχνει να επιβεβαιώνει αυτή τη θέση. Για την τηλεοπτική έρευνα του ΑΠΕ-ΜΠΕ ταξιδέψαμε στην Αργολίδα. Είναι η εποχή που ραντίζουν τις ελιές. Ακολουθήσαμε τον Πέτρο Γεράκη. Είναι ένας νέος αγρότης. Ο καιρός το επιτρέπει και τον καταγράψαμε να ραντίζει τις ελιές του με Roundup. Κάνει ακριβώς αυτό που έκαναν και οι παλαιότεροι εδώ και πολλά χρόνια. Πόσο ενημερωμένος είναι για το glyphosate.
«Δεν έχουμε διαπιστώσει καμία επίπτωση ούτε στην υγεία μας ούτε στις καλλιέργειές μας» λέει ο νεαρός αγρότης από τη Δήμαινα και προσθέτει ότι το roundup είναι πιο οικονομικό και το χρησιμοποιούσαν χωρίς επιπτώσεις στην υγεία και οι παλαιότεροι.
Μερικά χιλιόμετρα πιο κάτω στο Λυγουριό στην οικογένεια του Τάσου Μπινιάρη είναι σχεδόν όλοι γεωπόνοι. Πατέρας και γιός διατηρούν κατάστημα αγροτικών εφοδίων στο χωριό γνωστό από το θέατρο της Επιδαύρου. Ο ίδιος είναι και πρόεδρος των γεωπόνων ελεύθερων επαγγελματιών της Αργολίδας.
«Μέχρι στιγμής, μας λέει δεν έχει ακουστεί κάτι ύποπτο, για καρκινογένεση, ή άλλα προβλήματα να έχει δημιουργήσει στον πληθυσμό. Δεν έχουμε κρούσματα. Ή ύποπτα να έχει ακουστεί κάτι».
Πάντως στην περιοχή της Δήμαινας τουλάχιστον 20 αγρότες προτιμούν τη βιολογική καλλιέργεια και απορρίπτουν κάθε χρήση του glyphosate. Όπως ο κ. Κόλλιας που επικοινώνησε μαζί μας για να διαχωρίσει τη θέση του από τον Πέτρο Γεράκη.
«Δεν πρέπει να στοχοποιείται είπε την περιοχή μας με το glyphosate γιατί αυτό θα έχει επιπτώσεις και στους καταναλωτές που θα χάσουν την εμπιστοσύνη τους».
Οι αγρότες στην Αργολίδα πιστεύουν πάντως ότι δεν υπάρχει πρόβλημα με τη χρήση του roundup με την προϋπόθεση όμως, να γίνεται σωστά η χρήση του.
Σήμερα οι υποστηρικτές του glyphosate επιμένουν ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση.
Η Έλενα Δανέλλη υπογραμμίζει ωστόσο στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι εναλλακτικές λύσεις και τρόποι υπάρχουν που συμφέρουν και την τσέπη και την υγεία του αγρότη αλλά και των καταναλωτών.
Δήλωση της BAYER στο ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ας σημειωθεί ότι βλέποντας το trailer του ΑΠΕ-ΜΠΕ η Bayer μας έστειλε την ακόλουθη γραπτή ανακοίνωση για να συμπεριληφθεί στο video.
«Τα ζιζανιοκτόνα με βάση τη γλυφοσάτη έχουν χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια και επιτυχία για πάνω από τέσσερις δεκαετίες παγκοσμίως και αποτελούν ένα πολύτιμο εργαλείο για να μπορέσουν οι αγρότες να προσφέρουν αρκετή ποσότητα τροφίμων στις αγορές, μέσα από βιώσιμες πρακτικές διατηρώντας την υγρασία του εδάφους και προστατεύοντας το από τη διάβρωση, καθώς και μειώνοντας τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η εταιρία μας έχει θέσει στη διάθεση των αρμόδιων ρυθμιστικών αρχών σε Ευρώπη και ΗΠΑ τα δεδομένα που έχουν προκύψει από την εκτενή έρευνα της γλυφοσάτης, επιβεβαιώνοντας ότι τα προϊόντα που περιέχουν γλυφοσάτη είναι ασφαλή όταν χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες.
Τον Μάρτιο του 2015 ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο ( IARC) κατέταξε τη γλυφοσάτη ως πιθανό καρκινογόνο ουσία για τον άνθρωπο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ίδια κατάταξη περιλαμβάνεται και το κόκκινο κρέας. Μετά από αυτή την ανακοίνωση, ένας αριθμός μελετών, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης και πιο πρόσφατης επιδημιολογικής μελέτης – τη μακροχρόνια μελέτη του ανεξάρτητου Εθνικού Ινστιτούτου Μελέτης του Καρκίνου (2018) που παρακολούθησε πάνω από 50.000 εφαρμοστές φυτοφαρμάκων, δεν έδειξαν καμία συσχέτιση μεταξύ των ζιζανιοκτόνων με βάση τη γλυφοσάτη και του καρκίνου.
Από τον περασμένο Δεκέμβριο, η Bayer έκανε διαθέσιμες περισσότερες από 300 περιλήψεις μελετών πάνω στην ασφάλεια του glyphosate (γλυφοσάτη) στην επικεντρωμένη σε αυτό το σκοπό πλατφόρμα διαφάνειας»
Γιώργος Κουβαράς, ΑΠΕ – ΜΠΕ
